WODYŃSKI, Józef Maciej – artysta malarz, scenograf. Ur. 24 lutego 1884 w Pawłokomie koło Jasła. Jego rodzicami byli Stanisław Wodyński i Helena z Gerasińskich. Maturę uzyskał w Gimnazjum w Rzeszowie. Następnie rozpoczął studia w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych w pracowniach Jana Stanisławskiego, Juliana Fałata i Józefa Mehoffera. Dzięki uzyskanemu stypendium wyjechał na dalsze studia do Monachium i Paryża. Po kilkuletnich artystycznych wojażach po Europie wrócił do kraju i osiadł w Krakowie, gdzie w 1914 roku zadebiutował jako autor scenografii w reaktywowanym po dłuższej przerwie Teatrze Ludowym. Wykonywał je wspólnie ze swoim starszym kolegą ze studiów w krakowskiej Akademii – Wincentym Drabikiem.

Na początku I Wojny Światowej, w 1915 roku, wyjechał do Kijowa, gdzie przez 3 lata pracował w Teatrze Polskim pod dyrekcją Stanisławy Wysockiej i Kazimierza Markiewicza, jednocześnie udzielając się w środowisku tamtejszej Polonii jako nauczyciel rysunku. W 1918, pod sam koniec wojny, przyjechał do Lwowa. W Teatrze Miejskim opracował scenografię do głośnych wtedy spektakli "Królowa Korony Polskiej”, "Sułkowski", "Polityka", "Wąsy i peruka" oraz "Saul król", a w 1920 do spektaklu "Eros i Psyche" w reżyserii Ludomira Różyckiego.

Na fali odniesionych we Lwowie sukcesów przeniósł się do Warszawy, gdzie został zaangażowany jako scenograf w Teatrze Rozmaitości oraz w Teatrze Wielkim. 15 lipca 1920 poślubił w Warszawie artystkę dramatyczną Janinę Struszkiewiczównę. Świadkiem ich ślubu był Wincenty Drabik. Na kolejny sezon wrócił, wraz z żoną, do Lwowa. Tam w 1922 r. urodziła się im córeczka, późniejsza wybitna aktorka teatralna i filmowa Danuta (zob.). Na kolejny sezon teatralny wrócił do Warszawy do Teatru Wielkiego, Teatru Reduta, Teatru im. Bogusławskiego. Wspólnie z kuzynem ze strony matki, malarzem Bolesławem Kudewiczem (1887-1957), wykonał dla Teatru Miejskiego w Łodzi scenografię do licznych przedstawień (m.in. do "Dziadów wileńskich" i "Cyda"). Z Wincentym Drabikiem wykonał scenografie dla stołecznych teatrów (głównie dla Teatru Wielkiego), w tym przedstawień operowych.

Według Jana Lorentowicza był to ,,zdolny malarz i pomysłowy inscenizator", a jego prace to ,,dobrze skonstruowane i rozplanowane obrazy, skąpane w barwach gorących, miłe dla oka", choć „niekiedy przeładowane zbędnymi szczegółami". Ważniejsze prace scenograficzne Józefa Wodyńskiego to: „Biuro pocztowe”, „Południca”, „Tragedia florencka” (1920), „Cezar i Kleopatra” (1921), „Sowizdrzały” (1922), „Krakowiacy i górale” (1928), „Jenufa”, „Boruta”, „Konrad Wallenrod”, „Orfeusz w piekle” (1930), „Straszny dwór”, „Pajace”, „Kraina uśmiechu”, „Hrabia Luxemburg”, „Coppélia” (1935).

Przyjaźnił się z wieloma przedstawicielami ówczesnej bohemy, zwłaszcza z Kornelem Makuszyńskim. Wykonany przez niego portret autora „Bezgrzesznych lat” zdobił wydanie tej książki i do dzisiaj eksponowany jest w wilii „Opolanka” w Zakopanem, w której to mieści się muzeum Kornela Makuszyńskiego. Podczas okupacji niemieckiej, do Powstania Warszawskiego, mieszkał w stolicy, pracując w założonej przez artystów spółdzielni "Zachęta". Po kapitulacji Powstania został wraz z córką Danutą przewieziony do obozu w Pruszkowie, a następnie wywieziony do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu. Niszcząc Warszawę, Niemcy spalili jego pracownię, która mieściła się przy ulicy Kapucyńskiej. Spłonęło wtedy wiele jego obrazów, cały jego dotychczasowy dorobek artystyczny, wraz z biblioteką i licznymi kolekcjami. Po wyzwoleniu obozu na krótko przebywał w Krakowie. Potem zamieszkał w Polanicy Zdroju koło Kłodzka. Zmarł 2 lutego 1947 na zawał serca. Został pochowany na tamtejszym cmentarzu.

Tekst: Stanisław Wodyński, bratanek Józefa. Redakcja tekstu: PPB.